Beschrijving onderzoek naar effectiviteit
Groene zorg &  Groene re-integratie

Bron: 14-04-2017
Wageningse Universiteit
Wetenschapper  Dr. Ir. J. Hassink, Care and Urban Farming

De 4 werkzame mechanismen van groen: 
Op basis van onderstaande theorieën en interviews die in 2016 in het kader van het door ZonMw gefinancierde project “Groene ondernemende re-integratiepraktijken voor mensen met psychische problemen” zijn gehouden met deelnemers van verschillende groene re-integratie praktijken in Nederland blijkt dat bij groene re-integratie 4 mechanismen een rol spelen (Hassink ea 2017):
·         Een biologisch mechanisme: van meer beweging en buitenlucht
·         Een psychologisch mechanisme: van reflectie en zicht op interne en externe hulpbronnen
·         Een mentaal herstel mechanisme: van er even uit zijn, zachte fascinatie voor de groene omgeving
·         Een sociaal mechanisme: van sociaal contact, ergens bij horen en samen leren.
 


Onderbouwing
De interventie die Buitenvitaal hanteert is door Zweedse en Deense onderzoekers beschreven en onderzocht op effectiviteit.  Met name de effecten van de Alnarp rehabilitatie tuin in Zweden voor mensen met stress gerelateerde klachten zijn in kaart gebracht. Zo hebben Palsdottir ea (2014a) deze rehabilitatie tuin onderzocht. De interventie bestaat uit activiteiten in de natuur en meer traditionele rehabilitatiemethoden zoals ontspanningsoefeningen, stress management, fysiotherapie, gesprekstherapie en  lichaamsbewustzijn. Het doel van het onderzoek was in kaart brengen hoe cliënten de nature-based therapie ervaren en hoe hun rehabilitatie proces eruit ziet. In totaal zijn 43 cliënten gevolgd. De interventie bestaat ook uit drie fases. De meeste cliënten ervaarden drie fases in hun traject: tot rust komen, opbouw en herstel en empowerment (aangaan van nieuwe uitdagingen). Het bleek een ontwikkeling van introvert naar reactief en naar proactief. Belangrijke factoren voor het herstel bleken de groene omgeving, het rehabilitatie team en ander cliënten.  De groene omgeving is een bron van herstel voor cliënten: het geeft rust, het is een veilig plek, het sluit aan bij je mogelijkheden en je bent er tussen uit. Cliënten herstellen van stress. Ruim 60% van de cliënten gaat weer aan het werk na afloop van de interventie ( Palsdottir ea 2014b).

In een ander onderzoek van Sahlin ea (2015) werden 57 cliënten gevolgd die meer dan 3 maanden ziek waren en waren uitgevallen op werk. De diagnoses waren uitputting, ernstige stress, depressie en/of angst. De eerste fase bestond uit 16 weken van vier dagen per week in de natuur, de tweede uit 12 weken (geleidelijke terugkeer naar werk en afname van de activiteiten in de natuur). Het  bleek dat burn out, depressie, angst afnamen en welbevinden toenam.

Naast bovenstaande studies laten ook andere studies zien dat de koppeling van het fysiek werken en ervaren in de natuur en expliciet leren door te reflecteren op ervaringen effectief is, met name als het is ingebed in een ondersteunende sociale omgeving en er deskundige begeleiding is  (Corazon ea 2011; Stigsdotter ea 2011; Westlund 2014).  

Er zijn verschillende theorieën die onderbouwing kunnen geven van de werkzame mechanismen van groene re-integratie. De belangrijkste theorieën die de positieve effecten van groen verklaren zijn de attentie restoratie theorie van Kaplan (Kaplan, 1995) die verklaart waarom natuur leidt tot herstel van mentale vermoeidheid en de evolutionaire  theorie van Ulrich (Ulrich, 1993) die verklaart waarom mensen een intrinsieke neiging hebben zich verbonden te voelen met de natuur. Het sluit aan bij het hiervoor al genoemde Scandinavisch onderzoek waarin naar voren komt dat actief zijn in de groene omgeving een bron van herstel is voor mensen met psychische klachten (Palsdottir ea 2014a,b; Sahlin ea 2015). Verschillende onderzoeken naar de effectiviteit van groene interventies voor mensen met psychische en psychiatrische problemen laten zien dat naast het actief zijn in de groene omgeving de aard van de begeleiding, het onderdeel zijn van een sociale gemeenschap en de aard van de werkzaamheden belangrijk zijn voor het herstel en ontwikkeling van mensen met psychische of psychiatrische problemen. Kwaliteiten die van belang zijn voor het herstel en ontwikkeling met mensen met psychische en psychiatrische problemen zijn: 

• De aard van de begeleiding: persoonsgericht, betrokken, gelijkwaardig, focus op mogelijkheden.
• Onderdeel zijn van een sociale gemeenschap: herkenning en steun.
• Aard van het werk: gevarieerd, zinvol, concreet, divers, met specifieke betekenis van werken met natuurelementen. Specifieke aspecten van werken in de natuur zijn: cyclisch, seizoenen beleven, metaforen.
• Groene omgeving: buiten, rust, ruimte, prikkelarm, appèl op zintuigen.

(Elings en Hassink, 2008; Hassink ea 2010; Pederson ea 2012; Granerud and Eriksson, 2014; Ellingsen-Dalskau ea 2016).  Uit onderzoek blijkt dat mensen met een psychiatrische problematiek groene beschutte werklocaties zoals de  zorgboerderij of de hertel- en oefenomgeving van BuitenVitaal ervaren als een plek tussen ziek zijn en echt werk, een plek waar je kunt oefenen met werken. Een plek die bijdraagt aan zelfvertrouwen, eigenwaarde, sociale contacten en fysieke gezondheid (Elings en Hassink, 2008, Iancu ea 2014).

Groene re-integratie past ook in de context van ervaringsleren. Ervaringsleren is een actieve vorm van hulp die gekenmerkt wordt door een specifieke methodisch opgezette leersituatie waarin concrete/authentieke ervaringen worden opgedaan waardoor reflectie over de eigen situatie ontstaat (Ruikes, 2012).  Kernbegrippen van ervaringsleren zijn het opdoen van positieve ervaringen, reflectie als aanjager van het veranderingsproces en het verblijf in een ongewone, authentieke (vaak groene) om­geving. Uit buitenlands onderzoek naar ervaringsleren in de natuur, blijkt dat projecten gebaseerd op ervaringsleren de zelfwaardering en zelfbepaling (locus of control) versterken en de sociale aanpassing en geestelijke gezondheid versterken. De ervaringen zijn vooral positief bij projecten met realistische, uitda­gende, structurerende activiteiten, fysieke inspanning en therapeutische in­bedding (Russell en Philips-Miller, 2002; Wil­son en Lipsey, 2000).

Klik hier voor een samenvatting en resultaten van dit onderzoek  

Vervolgonderzoek Wageningse Universiteit: Groene rehabilitatie jonge werknemers met burn-outproblematiek